Je hebt altijd een keuze! Geloof jij dat?

Jij hebt altijd een keuze. Geloof je dat? Het idee dat dit zo is klinkt fijn, maar heeft ook iets in zich van maakbaarheid. En het leven is, in elk geval in mijn ogen, niet maakbaar. Toch geloof ik dat er veel meer mogelijkheden zijn dan dat ik en jij in eerste instantie misschien zien. Dus ook dat er veel meer keuzes zijn dan je nu misschien denkt. Keuzes maken, regie hebben over je leven, opties en mogelijkheden zien. Het zijn allemaal prachtige tools om in te zetten in je leven. Om meer regie te ervaren en minder onzekerheid. Voor zover jij keuzes hebt: kies! Want kiezen is een groot goed. Dat wordt wel duidelijk als je het verhaal van ‘De keuze’ leest. 

De keuze

Het boek: ‘De keuze’ vertelt het persoonlijke verhaal van Dr. Edith Eger. Het is het verhaal van een vrouw die Auschwitz overleefde en haar zoektocht naar vrijheid deelt aan de hand van herinneringen uit haar oorlogsjaren en de ervaringen die ze heeft als psycholoog. Het boek roept de gedachte: je hebt altijd een keuze op. Een idee dat misschien weerstand oproept, maar uit de mond van Edith Eger klinkt er vooral kracht in door.

Als 16 jarig meisje wordt ze naar Auschwitz gedeporteerd, samen met haar vader, moeder en zus. Ze wordt daar dagelijks geconfronteerd met de vreselijkste en mensonterende situatie in het kamp. Midden in de hel van Auschwitz wordt ze gedwongen om te dansen voor de beruchte kamparts Mengele. Ze houdt zich vast aan de les die haar moeder haar leerde: ‘We weten niet waar we naartoe gaan, we weten niet wat er gaat gebeuren, maar onthoud dat niemand dat wat je in je eigen gedachten hebt van je af kan pakken’. Ondanks de martelingen en de constante dreiging van de dood, ontsnapt ze aan de gevangenis van haar eigen gedachten en ervaart ze momenten van vrijheid, midden in de duisternis.

Zoektocht naar vrijheid

In het boek vervlecht ze haar herinneringen aan de verhalen uit haar psychologenpraktijk. Hier helpt zij mensen die geestelijk gevangen worden door hun trauma, transformeren naar mensen die echte vrijheid ervaren. De keuze is een ongelofelijk verhaal van moed, kwetsbaarheid en veerkracht. Het is het verslag van het zoeken én vinden van echte geestelijke en spirituele vrijheid. Door het verhaal heen zie je de overtuiging van Edith Eger duidelijk terug: je hebt altijd een keuze.  De keuze om vrij te zijn. 

3 Wijze lessen

Ik deel graag 3 mooie inzichten die ik uit dit boek haalde:

Als het leven nare dingen op je pad brengt, zegt dat niets over jouw waarde

‘De waarheid is dat we allemaal onplezierige ervaringen zullen hebben in ons leven. We zullen fouten maken, we zullen niet altijd krijgen wat we willen. Dat is onderdeel van het mens-zijn. Het probleem – en de basis van ons aanhoudende lijden – is de overtuiging dat pijn, fouten en teleurstellingen iets zeggen over wat we waard zijn. De overtuiging dat we de onprettige dingen in ons leven verdienen.’

Natuurlijk weet ik dat wel. Maar wat me raakt aan deze uitspraak is dat er ergens diep van binnen toch een soort schuldgevoel kan ontstaan, wanneer er nare ervaringen op je pad komen. Het begint meestal vriendelijk, met een vraag: had ik iets anders kunnen doen. Maar zodra je denkt dat dit inderdaad zo is, dan ontstaat er schuldgevoel. Een zoektocht naar hoe je de dingen anders had kunnen doen en dat er dan een andere uitkomst was geweest. 

Schuldgevoel doet iets met je eigenwaarde. Het maakt dat je streng naar jezelf kijkt en zegt: jij hebt het verkeerd aangepakt, anders was alles anders. Het is mooi en verstandig om op deze uitspraak te reflecteren. Het leven loopt zoals het loopt en mijn of jouw schuldgevoel verandert daar niets aan. Integendeel: heel vaak werkt het alleen maar destructief. Want misschien denk je voor je het weet diep van binnen dat jij de onprettige dingen in je leven verdient. De les: schuldgevoel dat nergens toe leidt mag je loslaten.

Je eigen gedachten zijn je grootste gevangenis

‘Je eigen gedachten zijn de grootste gevangenis. De sleutel zit in je zak: de bereidheid om de totale verantwoordelijkheid voor je leven te nemen; de bereidheid om risico’s te nemen; de bereidheid om jezelf los te maken van oordelen en je onschuld op te eisen terwijl je jezelf leert accepteren en leert houden van wie je echt bent: menselijk, niet perfect en één geheel.’

Je kent vast wel momenten dat je terecht komt in een negatieve gedachtestroom. Het begint met een negatieve gedachte, maar voor je het weet komt er een gedachtestroom op gang. Dingen als: ‘Jij doet er niet toe’, ‘Niemand zit op jou te wachten’, of…vul maar in. Hoewel het logisch is dat iedereen zo zijn ups en downs kent, hoeft het niet zo te zijn dat je vast komt te zitten in die gedachtes. Dat ze je als het ware gijzelen.

Wanneer je gegijzeld wordt door je eigen gedachten, dan heeft dat grote invloed: op hoe je je voelt, maar ook op welke dingen jij doet. Uiteindelijk kunnen die gedachtes namelijk uitgroeien tot stevige overtuigingen. En het veranderen van je overtuigingen vraagt stevige inzet. Dus: voorkom dat je vast komt te zitten in de gevangenis van je eigen gedachten. Een mooie reminder. Eentje die wat mij betreft begint bij bewustwording. Bij ontdekken welke gedachten je gevangen willen nemen.  En daar dan mee aan de slag gaan.

Elke keuze heeft consequenties

‘Je kunt leven om het verleden te wreken, of je kunt leven om het heden te verrijken. Je kunt in de gevangenis van het verleden blijven leven, of je kunt het verleden de springplank laten zijn die je het leven helpt bereiken wat je nu wilt leiden.’

Traumatische gebeurtenissen hebben vaak grote invloed op je leven. Natuurlijk. Maar wélke invloed ze hebben, daar heb jij voor een deel zelf een keuze in. Het deel dat zich afspeelt in je denken. Je kunt geen trauma wegdenken, maar je kunt wel kiezen op welke manier je verleden invloed krijgt op je heden. Natuurlijk werkt dit voor iedereen anders. Dat is duidelijk.

De manier waarop Edith Eger dit vormgeeft in haar leven vind ik heel bijzonder. Er is geen enkel moment dat ze haar pijn of trauma ontkent of kleiner maakt. Integendeel. Maar ze laat wel zien dat ondanks de pijn en de afschuwelijke herinneringen er keuzes mogelijk zijn. Ze kiest voor leven in plaats van voor overleven. Ze kiest ervoor haar verleden te gebruiken als verrijking voor haar heden. En dat inspireert mij.

Je hebt altijd een keuze?

Ik ben dol op het lezen van boeken die gaan over het leven van iemand. Of dat nou een (auto)biografie is of bijvoorbeeld een boek over de ontwikkeling die iemand heeft doorgemaakt. In de volksmond: een zelfhulpboek. In veel van dat soort boeken neemt de schrijver je mee langs keuzes die hij of zij maakte. Met als doel je te inspireren om ook in actie te komen en een keuze te maken. Zodat je niet meer dezelfde lessen hoeft te leren, niet in dezelfde valkuilen hoeft te stappen. Met andere woorden: de schrijver van zo’n boek wil je laten weten dat je een keuze hebt. Wil je aanmoedigen om de regie te nemen over je leven en over wat je kiest. Zodat jij gaat zien dat je meer invloed hebt dan je denkt door de keuzes die je maakt. Dat je gaat geloven dat je altijd een keuze hebt. 

Inspiratie die tot actie aanzet

Ik geloof dat ook. Ik geloof dat al heel lang. Maar niet eerder kwam deze overtuiging zo krachtig en diep in mijn hart binnen dan na het lezen van dit boek. Want zelfs als je op niets meer invloed hebt en je op alle gebieden de controle en regie verliest kun je uiteindelijk vrij zijn doordat je altijd een keuze hebt. Dat laat Edith zien in haar boek. Dwars door de zwartste periode heen. En nee, dat is zeker niet makkelijk. Vaak lukt dat ook niet meteen of midden in een crisis. 

Je keuzes kunnen wel je weg uit een dieptepunt beïnvloeden. Ongetwijfeld zijn hier uitzonderingen op, mensen en situaties voor wie dit niet op gaat. Mensen die het ontbreekt aan vaardigheden of kansen. Voor de meerderheid geldt het wel denk ik.  Daarom hoop ik dat het verhaal van Edith jou aanmoedigt en inspireert om in actie te komen. Om hulp te zoeken wanneer je dat nodig hebt. Om je verhalen te delen. Zodat anderen kunnen leren van jouw ervaringen en lessen. 

Boodschap van veerkracht

Het verhaal van Edith Eger in de keuze, laat de gruwelijkheden zien van Auschwitz. Tegelijk is het een verhaal van veerkracht, wijsheid, kwetsbaarheid en moed. Nu, al die jaren later is Edith Eger in staat om met haar verhaal én de lessen die zij daaruit leerde, anderen te helpen helen van hun trauma’s. Als je het verhaal nog niet kent, leer het kennen. Ontdek dan tijdens het lezen of jij ook gelooft dat jij altijd een keuze hebt. De keuze om vrij te zijn. Het is meer dan de moeite waard.